Over Boekhouden
Wat betekent dubbelzijdig boekhouden?
Dubbelzijdig Boekhouden (DB) is eigenlijk het in code opschrijven van een verhaaltje:
iets gebeurt (1), omdat … (2).
Van een gebeurtenis worden dus (tenminste) 2 aantekeningen gemaakt in plaats van één. Daarbij vertaalt de boekhouder + en – in links en rechts. Dat is alles.
Een accountant kan op die manier, indien van goede wil, altijd op een juiste wijze verantwoording (= to account for) afleggen over alle gebeurtenissen. Boekhouden is eenvoudig. We werken met kaarten die een linker- en een rechterkant kennen, de grootboekrekeningen (accounts). Daarop schrijven we alle financiële feiten, een keer links en een keer rechts. Er zijn er maar twee soorten grootboekrekeningen: rekeningen van bezit en rekeningen van schuld (we beschrijven onze bezittingen en hoe dat is gefinancierd). Er zijn daarom ook maar 2 boekhoudregels:
- op een rekening van bezit noteren we een toename van waarde aan de linkerkant (debet) en
- op een rekening van schuld noteren we een toename van schuld aan de rechterkant (credit).
Een voorbeeld:
Factuur ontvangen van een crediteur (1) voor geleverde kantoorkasten (2) voor een bedrag van € 800,- (maar even zonder btw)
(Op de kaart) Inventaris 800,-.
(Op de kaart) Crediteuren 800,-
Het ‘wat’ en het ‘waarom’ wordt dus op twee aparte kaarten geschreven.Bovenstaande noemen we overigens een journaalpost. Het is de taal van de boekhouder.
De basis is de boekhoudvergelijking: Bezittingen = Schulden + Eigen Vermogen.
Deze vergelijking, zoals ie hier staat, is eenvoudig maar kan eindeloos worden uitgebreid. Hij is zo interessant omdat werkelijk alle gebeurtenissen in een onderneming kunnen worden beschreven. Grote ondernemingen als Apple en Shell, maar ook de boekhouder van de bakker op de hoek, maken er gebruik van. Dubbelzijdig boekhouden is, mits goed gebruikt, een waterdicht systeem. Het is niet moeilijk maar soms kan het wel nogal complex worden. Het is overigens af te raden om uw boekhouding bij te houden met Excel. U verliest snel het overzicht en u kunt er niet op kunt vertrouwen dat alles in evenwicht is. Liever niet dus.
Over de historie van Dubbelzijdig Boekhouden
Eerste bewijzen van Dubbelzijdig Boekhouden
De eerste fragmenten van Dubbelzijdig Boekhouden (DB) dateren van ongeveer 800 jaar geleden, om precies te zijn uit 1211, toen een Florentijnse bankier al aantekeningen maakte in een vorm die sterk lijkt op dubbelzijdig boekhouden.
De eerst bekende administratie volgens de methode van Dubbelzijdig Boekhouden is de gemeentelijke administratie van Genua (de Massari Legders), Italië in ca. 1340. In Florence, in de 14e eeuw, werd het o.a. ook reeds in een zekere mate toegepast in de bedrijven van de beroemde familie van De Medici.
Er was dus in Italië al een geruime kennis aanwezig toen het eerste leerboek werd uitgebracht.
Luca Pacioli (1445 – 1517)
DB werd lange tijd de ‘Venetiaanse wijze van boekhouden’ genoemd.
Dat is mede het gevolg van een boek van Fra Luca Pacioli, een franciscaner pater en beroemd wiskundeprofessor aan verschillende Italiaanse Universiteiten. Dat boek, genaamd Summa de arithmetica, geometrica, proportioni et proportionalita werd uitgegeven in Venetië, in 1494. Het boek handelde vooral over wiskunde. Maar in één hoofdstuk, – H 9.11 De Computis et Scripturis – Biezonderheden over Reckening en Scrijven – hier in Nederlandse vertaling – beschrijft Pacioli alle elementen van Dubbelzijdig Boekhouden. Het was geschreven in het Italiaans en niet in het Latijn zodat veel meer mensen het konden begrijpen dan alleen maar de geleerden. Venetiaanse en andere kooplieden hadden er veel belangstelling voor.
Over zijn vriend Leonardo de Vinci
Luca Pacioli was goed bevriend met Leonardo uit Vinci, de belangrijkste kunstschilder uit die tijd. Samen maakte ze het wereldberoemde fresco ‘Het laatste avondmaal’, onderwerp van het spannende boek van Dan Brown ‘de Da Vinci – code’. Pacioli zorgde voor de berekeningen voor het perspectief in het schilderij. Hun vriendschap maakte het voor hem mogelijk om toegang te krijgen tot de graven en hertogen in Italië en uiteindelijk tot de (Borgia) paus. Zijn kennis over DB werd daardoor al spoedig overal bekend. ‘Het meten is weten’ dat sterk in opkomst was in de Renaissance gold nu ook voor boekhouden.
Veelzijdig
Pacioli schreef over wiskundige verhoudingen in de Summa. Twaalf jaar later, in 1507, verscheen van hem een beroemd boek “Divina Proportione” over de Gulden Snede (klik ook hier), een, volgens Pacioli en zijn tijdgenoten, heilige verhouding van 2 lijnstukken. De begeleidende tekeningen in dat boek waren van Leonardo da Vinci. Pacioli hield zich ook bezig met het schaakspel, hij schreef de eerste probleemstellingen, en met typografie. Het lettertype van Boekhoudcollege in de naam van de website is door hem ontworpen, samen met, daar is die weer Leonardo da Vinci.
Wereldberoemd
Met het hoofdstuk in dat boek is hij uiteindelijk wereldberoemd geworden. Het boek werd in veel talen vertaald w.o. het Nederlands. In De Nederlanden zorgde de bouwmeester Simon Stevin (1548 -1620) , in dienst van Prins Maurits, voor invoering van DB in de staatsboekhouding, de huidige Nationale Rekening. Inmiddels wordt DB toegepast over de hele wereld. Werkelijk alle gebeurtenissen in een bedrijf kunnen met dit systeem beschreven worden door middel van zgn. journaalposten. Sommigen noemen een boekhouder daarom ook wel eens een ‘bedrijfsjournalist‘. De computer, met 0 en 1, en DB, met links en rechts vormen een ideaal koppel. Boekhoudsoftware wordt nu overal gebruikt en levert snelle en accurate overzichten op. Maar voor een goede invoer van mutaties moet je wel verstand hebben van boekhouden. Wij maken u graag vertrouwd met het bekende pakket AccountView van Visma B.V.
Hieronder een filmpje ( 2 min.) waarin Luca Pacioli wordt ontvangen door de hertog van Milaan:
Hieronder een Engelstalig filmpje (27 min.) over het leven van Luca Pacioli:
Over de historie – vervolg
Voor zover bekend, schreef echter Benedikt “Beno” Kotruljević (1416–1469) uit Ragusa (het huidige Dubrovnic, Kroatië en destijds onder bewind van Venetië) het eerste werk over de techniek van dubbelzijdig boekhouden: Libro de l’Arte de la Mercatura (Boek over de kunst van de Handel) (1458) . Hij was jurist en diplomaat aan het hof van de koning van Napels. Dat uiteindelijk niet hij maar Luca Pacioli zo beroemd is geworden komt omdat het boek van Pacioli als eerste gedrukt werd en uitgegeven, in Venetië in het jaar 1494, twee jaar na de ontdekking van Amerika door Columbus. Er bestaat ook nog een veronderstelling, tot nu toe nooit verder onderzocht, dat een Benedictijner monnik uit het klooster van de heilige Martinus della Scole te Palermo, Angelo Senessio in 1348 de ‘uitvinding’ zou hebben gedaan. De meest gangbare opvatting is dat niemand dubbelzijdig boekhouden heeft ‘uitgevonden’ maar dat het is samengesteld uit eerdere manieren van boekhouden.
Toch is er ook sprake van dat eerste vormen van een voorloper van DB al zouden zijn aangetroffen in het oude India.
